تشکیل دولت در لبنان بعد از 9 ماه

پنج شنبه هفته گذشته پس از تأخیری ۹ ماهه انتخابات پارلمانی لبنان که اردیبهشت امسال انجام شده بود، سعد حریری با معرفی ۳۰ وزیر، تشکیل کابینه داد. این دومین دولت سعد حریری به عنوان نخست وزیر در لبنان است.
چرایی تشکیل نشدن دولت
سؤالی که طی ۹ ماه گذشته به ذهن می‌آمد چرایی تشکیل نشدن دولت بود؟ بیشتر اختلافات سعد حریری در گرفتن کرسی‌های بیشتر و کم کردن کرسی‌های اهل تسنن بود. در انتخابات پارلمانی اخیر، حزب الله و متحدانش کرسی‌های بیشتری را به خود اختصاص دادند و جریان المستقبل به رهبری سعد الحریری یک سوم کرسی‌های خود را در این انتخابات از دست داد. حال دولت جدید در شرایطی تشکیل شده که حریری حاضر نبود امتیازی به دیگران به ویژه نمایندگان جریان اهل تسنن بدهد. حریری ۱۷ کرسی از ۲۷ کرسی اهل تسنن را به جریان وابسته به خود اختصاص داده و نمایندگان مستقل اهل تسنن را از رسیدن به حتی یک کرسی وزارتی منع کرده است تا جایی که حتی حزب الله نیز از وی خواسته که رعایت عدالت را بکند که وی اعلام کرده اگر کسی می‌خواهد به جریان اهل تسنن کرسی وزارت بدهد باید از سهمیه خودش بدهد.
ترکیب دولت جدید
سعد حریری سعی کرده با رایزنی و تلاش‌های سیاسی وزارتخانه‌های اصلی نظیر، وزارت کشور و پست خدماتی (ارتباطات) را از آن خود کند. حریری همچنین موفق شده راهکار تشکیل دولت از ۳۲ وزیر و نمایندگی علوی‌ها در دولت را حذف کند تا به گفته خودش، عرف نمایندگی طایفه علوی در دولت باب نشود. اما در میدان مبارزه برای عدم نمایندگی گروه اللقاء التشاوری (نمایندگان مستقل سنی) شکست خورده و آن‌ها همچنان جایگاه خود در داشتن نماینده (وزیر) در کابینه را حفظ کرده اند.
جایگاه حزب الله
حزب الله در این کابینه سهمیه اش از دو وزیر صنایع و ورزش و جوانان، به سه پست اصلی و کلیدی رسیده یعنی بجز علی حسن خلیل که به عنوان وزیر اقتصادی و جبران باسیل وزیر امور خارجه که در سمت‌های کلیدی خود ابقاء شده اند پست وزارت بهداشت نیز به جمیل جبق که از حمایت حزب الله برخوردار است رسیده است.
زنان کابینه
برای اولین بار در لبنان، اسامی چهار وزیر زن هم در کابینه دیده می‌شود. خانم شدیاق وزیر توسعه اداری که گفته می‌شود او مسیحی مارونی و از منتقدین جدی حزب الله به شمار می‌آید و در گذشته سنگین‌ترین حملات سیاسی را به حزب الله داشته است. خانم ندا البستانی مسیحی مارونی از طر ف. جریان ملی آزاد، وزیر انرژی آب، خانم ریا الحسن از طرف حزب المستقبل، وزیر کشور و خانم ویولت صفدی مسیحی ارتودوکس از طرف جریان المستقبل وزیر امور زنان شده اند.
سخن پایانی
طبق قانون اساسی لبنان سال هاست این کشور با توزیع قدرت بین جناح‌های مذهبی و سیاسی اداره می‌شود. همانطور که می‌دانید کرسی‌های پارلمان بین مسیحیان و مسلمانان تقسیم می‌شود و پست‌های ریاست جمهوری، نخست وزیری و رئیس مجلس به ترتیب خاص مسیحیان، مسلمانان سنی و مسلمانان شیعه است. آنچه که مسلم است حریری در کنار زدن حزب الله از عرصه سیاسی و امنیتی لبنان با ناآرام سازی فضای سیاسی این کشور ناموفق عمل کرد و حال برای اثرگذاری بر حزب الله به تعامل با این گروه روی آورده است. این در شرایطی است که وی در گذشته قصد داشت فعالیت منطقه‌ای و نفوذ حزب الله در دل ملت لبنان را کمرنگ کند. اما در این زمینه توفیقی نداشته و دریافته که لبنان را نمی‌شود بدون حزب الله تصور کرد. به نظر می‌رسد تشکیل کابینه از سوی سعد حریری از آن به نام وحدت ملی یاد کرده، مسیر پر پیچ و خمی را در پیش دارد، زیرا تشکیل دولت که در دستور کار حریری قرار گرفته گرچه اقدامی در مسیر انجام همبستگی سیاسی است، اما راضی کردن همه طرف‌ها و همگون سازی منافع متضاد آن‌ها به آسانی میسر نیست و همین روند همواره روند سیاسی را در لبنان کند می‌کند. اما آنچه که مایه امیدواری است سهم بالای احزاب و جریان‌های نزدیک به مقاومت در دولت کنونی است. خوشبختانه این گروه‌ها در انتخابات اخیر پارلمانی هم توانسته اند بیش از ۷۰ کرسی از ۱۲۸ کرسی پارلمان را تصاحب کنند.

سید فرشید کاظمی پیرسرا